Stare Miasto w Zamościu zbudowano według włoskich wzorów miasta idealnego. Piękne renesansowe Stare Miasto zaprojektowano na planie gwiazdy.
Za sprawą unikalnego zespołu architektoniczno-urbanistycznego Starego Miasta, miasto Zamość nazywane jest „perłą renesansu”, „miastem arkad” i „Padwą północy".
W centralnym punkcie Starego Miasta znajduje się Ratusz wbudowany w układ kamienic. Wieża Ratusza ma 52 m wysokości. Codziennie w południe z Ratusza grany jest hejnał na trzy strony świata. Zamojski hejnał nie jest grany w stronę Krakowa, ponieważ według legendy Jan Zamoyski (kanclerz i hetman koronny nadał miastu w 1580 prawa miejskie, a w 1589 uczynił Zamość stolicą Ordynacji Zamojskiej) nie lubił tego miasta.
Bernardo Morando zaprojektował zamojską starówkę według planu miast włoskich i miast idealnych w oparciu o koncepcję antropomorficzną. „Głową” miał być pałac Zamoyskich, zaś kręgosłupem ulica Grodzka. Ramiona i rękami było siedem bastionów otaczających miasto. Wokół starówki znajdują się dwa rynki: Rynek Solny oraz Rynek Wodny będące organami wewnętrznymi.
Na starówce przy ulicy Ormiańskiej znajdują się manierystyczno – barokowe kamienice ormiańskie:
Kamienica Pod Madonną lub Sołtanowska (żółta); Kamienica Pod Małżeństwem lub Szafirowa (niebieska); Kamienica Pod Aniołem, Pod Lwami lub Bartoszewiczów (czerwona); Kamienica Rudomiczowska (ciemnożółta); Kamienica Wilczkowska (zielona).
Do staromiejskich zabytków zalicza się zabytkowa, renesansowa Katedra Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła – zbudowana w XVI wieku wedługo projektu Bernardo Morando, którą ufundował założyciel miasta Jan Zamoyski.
Jest to katedra o typie bazylikowym, z wyższą nawą główną ze sklepieniami kolebkowymi oraz lunetami, sięgającą 20 m, oraz niższymi nawami bocznymi.
Dziś prowadzą do niej 3 wejścia – poza głównym od zachodu, również 2 boczne przez dawne kaplice (od północy i południa).
Pod nawą główną można zejść do krypty, w której pochowani są Zamoyscy.
Wewnątrz Katedry znajduje się 9 kaplic, po 4 w obu niższych nawach bocznych, oraz jedna przy prezbiterium. Poszczególne kaplice, wyposażone są w bogate, cenne obiekty, ołtarze, obrazy, które poświęcone są różnym postaciom i osobom.
Przy katedrze, wznosi się późnobarokowa dzwonnica, wybudowana w II połowie XVIII wieku; większej przebudowy dokonano w okresie międzywojennym minionego stulecia.
Biją tu trzy dzwony:
"Jan", największy z XVII w. "Wawrzyniec" z XVIII w. oraz "Tomasz" z XVIII wieku.
W sezonie letnim dzwonnica udostępniona jest dla zwiedzających i stanowi atrakcyjny punkt widokowy na Stare Miasto.
Katedra pełni także rolę kościoła parafialnego.
W obrębie tej parafii znajduje się także inny kościół na Starym Mieście – rektoralny kościół św. Katarzyny.
W czasie II wojny światowej w podziemiach kościoła św. Katarzyny był przechowywany „Hołd Pruski” Jana Matejki.
W 1992 r. zamojskie Stare Miasto, zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.
